Płaszczek gruzełkowany
.jpg)
| |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Klasa | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
Płaszczek gruzełkowany |
| Nazwa systematyczna | |
| Dacryobolus karstenii (Bres.) Oberw. ex Parmasto Consp. System. Corticiac. (Tartu): 98 (1968) | |
Płaszczek gruzełkowany (Dacryobolus karstenii (Bres.) Oberw. ex Parmasto) gatunek grzybów z rodziny Dacryobolaceae[1].
Systematyka i nazewnictwo
[edytuj | edytuj kod]Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Dacryobolus, Dacryobolaceae, Polyporales, Incertae sedis, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].
Po raz pierwszy takson ten opisał w 1897 r. Giacomo Bresàdola nadając mu nazwę Stereum karstenii[1]. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę, nadali mu Franz Oberwinkler i Erast Parmasto w 1968 r.[1]
Ma 9 synonimów. Niektóre z nich:
- Tubulicrinis crassus (Burt) Y. Hayashi 1974
- Tubulicrinis karstenii (Bres.) Donk 1956[2].
Polską nazwę zaproponował Władysław Wojewoda w 2003 r.[3]
Morfologia
[edytuj | edytuj kod]Grzyb kortycjoidalny o owocniku rozpostartym, okrągłym lub elipsoidalnym. Jest dość gruby (500–700 µm), ale miękki przy cięciu, głęboko spękany, o barwie od bladozłotej do izabelowatej. Brzeg ostry, często lekko podniesiony, u młodych owocników delikatnie strzępiasty[4].
System strzępkowy dimityczny, kontekst dwuwarstwowy. Strzępki w kontekście szkliste, silnie splątane, w większości włókniste, o średnicy 2,5–4,5 µm i grubości ścianki 1–1,5 µm. Inne strzępki o średnicy 3–4 µm, regularne, cienkościenne i splątane; obserwowane w amoniakalnym barwniku Kongo strzępki włókniste tracą swoją grubą ścianę i widać tylko strzępki cienkościenne, rozgałęzione, kędzierzawe. Hymenium o grubości 60–80 µm, zbudowane z wąskich strzępek o średnicy około 1,5 µm, zwartych, często pofałdowanych. Podstawki o szerokości 4,5 µm u góry z 4 sterygmami; ich długi smukły trzon jest trudny do prześledzenia i przekracza 30 µm długości. Cystydy 150–250 × 4–6,5 µm, niektóre o długości 40–60 µm, cylindryczne, tępe, o grubości ścianki 2–2,5 µm, z wyjątkiem wierzchołka. Niektóre mogą zawierać kryształki, czasami zgrupowane w nałożone na siebie pierścienie. Wiele cystyd jest mniej zróżnicowanych i bardziej smukłych, strzępkopodobnych i nagich. Zarodniki wąskie, słabo zakrzywione, cylindryczne, 4,7–5,5 × 1–1,3 µm, nieamyloidalne. Zarodniki z okazów pochodzących z regionów tropikalnych są nieco mniejsze[4].
Występowanie i siedlisko
[edytuj | edytuj kod]Występuje w Ameryce Północnej i Południowej, Europie, Azji i na Nowej Gwinei. Najwięcej stanowisk podano w Europie[5]. W Polsce w 2003 r. W. Wojewoda przytoczył tylko dwa stanowiska, obydwa dawne (w Międzyrzeczu Podlaskim, 1900, 1903)[3]. Znajduje się na Czerwonej liście roślin i grzybów Polski. Ma status E – gatunek wymierający, którego przeżycie jest mało prawdopodobne, jeśli nadal będą działać czynniki zagrożenia[6]. Aktualne stanowiska podaje internetowy atlas grzybów[7]. Nowe stanowiska w Wielkopolskim Parku Narodowym podają także B. Gierczyk i Anna Kujawa[8].
Nadrzewny grzyb saprotroficzny. Występuje w lasach na martwym drewnie sosny pospolitej[3], ale notowany także na świerku pospolitym. Rozwija się na drewnie, rzadziej korze. Najczęściej występuje na leżących, pozbawionych kory kłodach, rzadziej na opadłych gałęziach[4].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c d Index Fungorum [online] [dostęp 2022-11-14] (ang.).
- ↑ Species Fungorum [online] [dostęp 2022-11-14] (ang.).
- ↑ a b c Władysław Wojewoda, Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003, ISBN 83-89648-09-1.
- ↑ a b c Dacryobolus karstenii [online], Mycobank [dostęp 2022-11-12] (ang.).
- ↑ Występowanie Dacryobolus karstenii na świecie (mapa) [online], gbif.org [dostęp 2022-11-12] (ang.).
- ↑ Zbigniew Mirek i inni, Czerwona lista roślin i grzybów Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, PAN, 2006, ISBN 83-89648-38-5.
- ↑ Aktualne stanowiska płaszczka gruzełkowanego w Polsce [online] [dostęp 2022-11-14].
- ↑ Błażej Gierczyk, Anna Kujawa, Contribution to the Knowledge of Mycobiota of the Wielkopolski National Park (W Poland), „Acta Mycologica”, 55 (1), 2020 [dostęp 2022-11-14] (ang.).